آجر در معماری مدرن نقش مهمی دارد. این متریال همیشه کاربرد داشته و به شکلهای مختلف تکامل مییابد. آجر در کیفیتها و موارد استفاده متفاوتی موجود است و بزرگترین معماران عصر مدرن ساختمانهای دیدنی بهوسیله آن ساختهاند. معماران میتوانند بهوسیله آجر رنگ، بافت و شکلهای مختلف را کشف و اجرا کنند.
قدمت استفاده از آجر به حدود 7000 سال قبل از میلاد میرسد. آجر نسبت به دیگر متریالها برتری دارد چرا که با محیطی زیست سازگار بوده و دوام بسیاری دارد. همچنین ماندگاری، استحکام، وزن، امنیت و طراحی مناسبی داشته و کار را برای معماران راحتتر میکند. اهمیت آجر بر طراحان به هیچ وجه پوشیده نیست. تاجایی که لودویگ میس ون معتقد است: معماری زمانی شروع میشود که شما دو آجر را با دقت کنار هم قرار دهید.
در ادامه ما به مهمترین روشهای استفاده از آجر اشاره میکنیم:
آجرنما در طیف وسیعی از رنگها منجمله رنگهای گرم و خاکی زینتبخش خانهها است. معماران همیشه زیبایی ساختمانهایی با پوشش آجرنما را تحسین میکنند و در ساختوسازهای متداول امروزه خود، بر بستر گچ مینشانند. رنگهای پاییزی آجرنما، زیبایی خاصی به طرحهایی معاصر اضافة میکند. این بافت دارای نمایی ارگانیک و خاص هستند که هویت عمیقی به ساختمان میبخشد. پوشش داخلی دیوار در تضاد با آجرنما طراحی ساختمان را متعادل و مکمل میکند. آجرنما صرفاً بهعنوان یک پوشش زیبایی ساز محسوب نمیشود و از هرگونه جذب آلودگی ناشی بیرونی و درونی ممانعت خواهد کرد. بهتبع این ماجرا هزینههای جانبی را کاهش داده و روکشی ایمن است.
آجر نما با طرح سنتی (رستیک)
آجر رستیک معمولاً در بازسازی بناهای تاریخی دیده میشود. این آجرها شکل سنتی و قدیمی دارند. آجر رستیک گویای داستانی است که مردم با گذشته پیوند میدهد و حس و حال عجیبی را تداعی میکند. در حقیقت این نوع از آجر نوعی احترام به سنت و تاریخچه را در خود دارد. بهعلاوه ظاهر چشمگیری به دیوارها میبخشد و نمای مدرن را عمیق و کامل میکند. آجر رستیک گویای سادگی فرمها و تناسبات ساختمان هستند. اگر به طراحی این اجر توجه کنید، بخش برجستههای از دکوراسیون خواهد بود. آجر فوق برای آپارتمانها، رستوران با تم سنتی، فروشگاهها و مکانهای اینچنینی مطلوب است.
آجر نما رنگی
آجرهای سنتی عموماً رنگ خاکی داشتند؛ ولی اکنون تحولات عمیقی در این صنعت رخداده که میتوان انواع رنگهای آن را تهیه نمود. تنوع رنگی آجر کمک میکند تا بتوانید نقشهای زیادی طراحی کنید و نماهای خارقالعاده خلق کنید. آجر رنگی، میتواند برداشت نسبت به محیط را تحتتأثیر قرار دهد. رنگها از نظر روانشناسی بسیار مهم هستند. هر محیط نسبت به کاربرد خاص خودش باید در رنگهای آجری خاصی طراحی شود. در ادامه به رنگهای پرطرفدارترینها آجر رنگی اشاره کردهایم:
قرمز
آجرهای قرمز معمولاً در معماری قدیمی و کلاسیک استفاده میشود. رنگ قرمز توجه را به خود جلب میکند و نسبت به دیگر ساختمانها تمایز خواهد داشت.
قهوهای
آجرهای قهوهای یا مایل به رنگ خرمایی گاهی با آجر قرمز اشتباه گرفته میشوند؛ ولی کاملاً تفاوت دارند. از این آجرها برای کاملکردن نماهای مدل خاکی و طبیعی استفاده میشود و اغلب با آجر قرمز به طور ترکیبی نصب میشود. راحتی و تعادل بهوضوح از این رنگ حس میشود.
سفید
آجرهای سفید تمیزی و سادگی را به افراد منتقل میکند. این آجرها فضایی شیک میسازند و هم در محیط مدرن و هم در محیط سنتی استفاده میشود. گاهی در ساختمانهای مذهبی نیز از آجر سفید استفاده میشود و آرامش را بهخوبی منتقل میکند. رنگ سفید به دلیل خاصیت منعکسکنندهاش شناخته میشود و فضای داخلی را خنکتر نگه میدارد. این رنگ آجر در همنشینی با گیاهان و فضای شلوغ نیز زیبا خواهد بود. رنگ سفید فضا را نیز بزرگتر نشان میدهد.
مشکی
آجر مشکی بیشتر برای طراحیهای مدرن و شیک استفاده میشود. این رنگ با دیگر رنگهایی مانند قرمز، زرد و… بسیار زیبا میشود. همچنین گرما را جذب کرده و گرمابخش محیط است.
رنگهای دیگر آجرنما
غیر از این رنگها، اجر در رنگهای خاکستری، صورتی یا نارنجی نیز موجود است. این رنگها همخوانی کمتری با محیط طبیعی داشته و برای هر ساختمانی مناسب نیستند. دراینخصوص باید به ماهیت و معماری نیز توجه زیادی داشت.
2. سقف های آجری
استفاده از طاقها بیشتر از معماری رومی شروع شد. قوسهای آجری با تحمل بار به شکل عمودی و با فشار محوری، مقاومت سازه را بالاتر میبرد. از آجر عموماً برای طراحی و زینت بخشی طاق هم استفاده میشود. این طاقها حتی گاهی تا 30 متر هم دهانه دارند. طاقهای آجری معمولاً در ساختمانهایی صنعتی، کارگاهها، کارخانهها و انبارها ساخته میشوند و سازه را ایمنتر میکنند. خیلی از معروفترین طاقهای جهان هم با آجر ساخته شده است. استفاده از آجر برای ساخت طاق اغلب هزینه پایینتری دارد و بهترین متریال به شمار میآید.
3. نماهای موجدار
نماهای موجدار به دو دسته تقسیم میشوند:
4. نمای موجدار یا پارامتریک
این نماها با ترکیب فناوری و هنر دست تشکیل میشوند. در این فرایند نحوه قرارگیری آجرها طبق نقشه دیجیتال و مدل فضایی محاسبه میشود. تغییرات در میزان ملات استفاده شده برای ایجاد الگوی کلی، جلوه نما را خاص و جذاب میکند. باگذشت زمان آجرهای مناسب برای این نماها، مدرنتر شده و در پی آن محصول نهایی پیشرفته و متناسبتر است. در نماهای آجری پارامتریک آجرها بهصورت افقی چیده شده و به شکل دلخواه تراشیده و برش داده میشوند. در پی آن بافت ناهموار و ناهماهنگ الگوی موجی را ایجاد میکند.
5. نمای چرخشی و پیچخورده
گاهی اوقات نوع سنگتراشی و چینش آجرها باعث ایجاد نمایی با طرح چرخشی و پیچخورده میشود. با این تکنیک، علاوه بر تنوع و خلاقیت در ساخت سازه، تعداد آجر مورداستفاده نیز کاهش مییابد. همچنین با ایجاد خطای دید باعث حجیم و بزرگتر بهنظرآمدن ساختمان میشود. فرمهای چرخشی عموماً شبیه به فلسهای مار مانند یا تنه درخت به نظر میرسند چرا که با حذف اتصال عمودی تشکیل میشوند.
6. آجر ادغام شده با مواد مختلف
در برخی از ساختمانها آجر با موادی مثل چوب، فولاد، شیشه یا بتن ادغام میشوند و جلوه خیرهکنندهای میسازند. این نوع از معماری معمولاً از سبک ساختمانهایی روستایی الهام گرفته شده است. همچنین یادآور برخی از ساختمانهایی صنعتی نیز خواهد بود. آجرهای ادغام شده با مواد مختلف ماندگاری ساختمان را افزایش میدهد و از هوازدگی آن نیز جلوگیری میکند.
7. الگوهای مشبک
طرح آجری حفرهدار از طرحهای جذابی است که برای دوستدارانت نور طبیعی و هوای تازه پیشنهاد میشود. این الگو با تهویه مناسب کیفیت هوای داخل خانه را افزایش میدهند و فضا را روشن و مطبوع میکنند. طراحی آجری به شکل حفرهدار هزینه پایینی داشته و بسیار مقرونبهصرفه است. این پترن برای جداسازی محیط و فضاهای رسمی و غیررسمی نیز بسیار متناسب به شمار میآید.
8. استفاده از آجر در ساخت مجسمه
استفاده از آجر در ساخت آثار هنری، غرفههای نمایشگاهی، مجسمه و مواردی از این قبیل کاربرد دارد. آجرهای مختلفی برای ساخت چنین آثاری وجود داشته و دست هنرمندان کاملاً در انتخاب باز است. آجرها به آثار هنری باورنکردنی تبدیل شده که به محیط روح و زندگی میبخشند.